Παχυσαρκία
Τι είναι η παχυσαρκία;
Η παχυσαρκία είναι πολυπαραγοντική νόσος, η οποία χαρακτηρίζεται από μεταβολικές και ενδοκρινικές διαταραχές, καθώς και διαταραχές της συμπεριφοράς και σχετίζεται με υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα. Είναι αποτέλεσμα ανισορροπίας μεταξύ ενεργειακής πρόσληψης και ενεργειακής κατανάλωσης. Στους ενήλικες άνδρες, το φυσιολογικό ποσοστό λίπους αποτελεί το 15-20% της σύστασης του σώματος και στις γυναίκες το 25-30%. Επειδή η μέτρηση του σωματικού λίπους έχει περιορισμούς στη ρουτίνα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) χρησιμοποιεί το δείκτη μάζας σώματος (BMI), για τον ορισμό της παχυσαρκίας. Ο δείκτης μάζας σώματος (BMI) είναι ο λόγος του σωματικού βάρους (εκφραζόμενο σε kgr) ενός ατόμου προς το ύψος του (εκφραζόμενο σε m) υψωμένο στο τετράγωνο, δηλαδή BMI = σωματικό βάρος/ύψος2. Ενήλικας με υγιές σωματικό βάρος έχει BMI από 18,5 έως 24,9kgr/m2, ο υπέρβαρος έχει BMI μεταξύ 25 και 29,9kgr/m2 και ο παχύσαρκος BMI≥30kgr/m2.
Σε ποιους τύπους διακρίνεται η παχυσαρκία;
Την κεντρική ή σπλαχνική παχυσαρκία, η οποία χαρακτηρίζεται από εναπόθεση λίπους στο άνω τμήμα του σώματος, κυρίως στην κοιλιά και στην περιφερική παχυσαρκία, η οποία χαρακτηρίζεται από εναπόθεση λίπους στους μηρούς ή/και στους γλουτούς.
Ποιους περιορισμούς έχει η χρήση του BMI για τον ορισμό της παχυσαρκίας;
Ο πρώτος περιορισμός σχετίζεται με τη δυσκολία του δείκτη να αποδώσει την αύξηση του σωματικού βάρους στον αυξημένο λιπώδη ή μυϊκό ιστό. Ένας δεύτερος περιορισμός αφορά στην αδυναμία του δείκτη να περιγράψει με ακρίβεια την κατανομή του λίπους στο σώμα. Αυτό είναι σημαντικό, γιατί η συσσώρευση λίπους στην κοιλιά, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του σώματος, σχετίζεται ισχυρά με το μεταβολικό σύνδρομο, το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και με την καρδιαγγειακή θνησιμότητα.
Ποιες ενδοκρινικές παθήσεις σχετίζονται με την παχυσαρκία;
Ενώ είναι κοινή πεποίθηση ότι οι ενδοκρινοπάθειες και ειδικότερα οι παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα είναι συχνό αίτιο αύξησης του σωματικού βάρους, στην πραγματικότητα μόλις το 1% περίπου των παχύσαρκων ατόμων πάσχουν από κάποια ενδοκρινική πάθηση. Οι κυριότερες είναι:
- Ο υποθυρεοειδισμός (σπάνια προκαλεί μεγάλη αύξηση του σωματικού βάρους, ενώ συνήθως δεν επιτρέπει την εύκολη απώλειά του, λόγω ελάττωσης του βασικού μεταβολισμού).
- Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (περίπου το 50% των γυναικών με το σύνδρομο έχουν BMI≥25kgr/m2).
- Το σύνδρομο Cushing (προκαλεί κεντρικού τύπου παχυσαρκία).
- Η εμμηνόπαυση/ανδρόπαυση (η ελάττωση των επιπέδων των ορμονών του φύλου επιτείνει τη συσσώρευση σωματικού λίπους και την ελάττωση του μυϊκού ιστού).
- Οι παθήσεις του υποθαλάμου και της υπόφυσης που προκαλούν ανεπαρκή έκκριση ορμονών.
- Η ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης (προκαλεί κεντρικού τύπου συσσώρευση σωματικού λίπους).
- Ο ψευδοϋποπαραθυρεοειδισμός (χαρακτηρίζεται από αντίσταση στη δράση της παραθορμόνης, υπασβεστιαιμία, παχυσαρκία, χαμηλό ανάστημα, ανωμαλίες των οστών, βραχύ 4ο και 5ο μετακάρπιο και μικρού βαθμού πνευματική καθυστέρηση).
Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η συχνότητα εμφάνισης της παχυσαρκίας;
- Από την ηλικία (συχνότερη σε άτομα ηλικίας >65 ετών).
- Από το φύλο (συχνότερη σε γυναίκες).
- Από τη φυλή (πιο συχνή σε μαύρες Αμερικανίδες).
- Από την κοινωνική τάξη (συχνότερη στα χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα του αναπτυγμένου κόσμου).
- Από τις διατροφικές συνήθειες (οι κάτοικοι της Ιαπωνίας παρουσίασαν αυξημένο σωματικό βάρος, όταν υιοθέτησαν το δυτικό τρόπο ζωής και διατροφής).
- Σε μικρότερες ηλικίες παράγοντες κινδύνου αποτελούν η διατροφή της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το βάρος γέννησης του παιδιού, η απουσία θηλασμού και ο αριθμός των γευμάτων.
Ποιο ρόλο διαδραματίζει η κληρονομικότητα;
Η παχυσαρκία είναι νόσος στην οποία το περιβάλλον και η κληρονομικότητα είναι σημαντικά στοιχεία της αιτιοπαθογένειας. Η νόσος οφείλεται κατά 40- 70% σε παράγοντες που κληρονομούνται. Συνεπώς, το ερώτημα δεν είναι αν υπάρχει συμμετοχή γενετικών παραγόντων στην εκδήλωση της νόσου, αλλά πόσα και ποια γονίδια παίζουν καθοριστικό ρόλο. Έχουν μελετηθεί περισσότερες από 20 κύριες χρωμοσωμικές περιοχές που σχετίζονται με περισσότερα από 250 γονίδια που ρυθμίζουν τη συσσώρευση του λίπους, το
ενεργειακό ισοζύγιο, τη συμπεριφορά αναζήτησης τροφής (όρεξη, κορεσμός), τη μυϊκή ανάπτυξη και τη λειτουργία των λιποκυττάρων.
Για ποιες παθήσεις η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου;
Αρκετές παθήσεις παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα σε παχύσαρκα άτομα:
- Στεφανιαία νόσος (17%)
- Αρτηριακή υπέρταση (17%)
- Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (57%)
- Χολολιθίαση (30%)
- Οστεοαρθρίτιδα (14%)
- Καρκίνος μαστού (11%)
- Καρκίνος ενδομητρίου (11%)
- Καρκίνος παχέος εντέρου (11%)
Επίσης, αυξημένη συχνότητα παχυσαρκίας παρατηρείται σε άτομα με δυσλιπιδαιμία, διαταραχές εμμήνου ρύσεως και υπογονιμότητα, διαβήτη κύησης, με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ), θρομβοεμβολική νόσο κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης, άπνοια ύπνου, με φλεβικούς κιρσούς και αιμορροειδοπάθεια, με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και πεπτικό έλκος, στυτική δυσλειτουργία, μη αλκοολική λιπώδη διήθηση του ήπατος, υπερουριχαιμία, καρκίνο προστάτη, χοληδόχου κύστης, νεφρού, ωοθηκών, στομάχου, οισοφάγου, παγκρέατος και στόματος.
Ποια είναι η θεραπεία της παχυσαρκίας;
Διακρίνεται σε συντηρητική και χειρουργική θεραπεία. Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει τη δίαιτα, την άσκηση, τις παρεμβάσεις αλλαγής συμπεριφοράς και τα φάρμακα, ενώ η χειρουργική θεραπεία αποσκοπεί στην ελάττωση της απορρόφησης τροφής (επεμβάσεις δυσαπορρόφησης) και στη μείωση της ποσότητας της προσλαμβανόμενης τροφής (επεμβάσεις περιοριστικού τύπου). Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα φάρμακα που έχουν έγκριση για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τη δίαιτα, την άσκηση και την αλλαγή της συμπεριφοράς και όχι ως μονοθεραπεία. Η φαρμακευτική αγωγή ενδείκνυται σε παχύσαρκους ασθενείς με BMI>30kgr/m2 ή ΒΜΙ>25kgr/m2 και συνοδές παθήσεις, όπως σακχαρώδης διαβήτης, υπερλιπιδαιμία, αρτηριακή υπέρταση. Η χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται σε παχύσαρκους ασθενείς με BMI>40kgr/m2 ή BMI>35kgr/m2 και συνοδές παθήσεις, όπως σακχαρώδης διαβήτης, υπερλιπιδαιμία, αρτηριακή υπέρταση, καρδιοαναπνευστικά προβλήματα, υπνική άπνοια, αρθρίτιδα και υπερλιπιδαιμία. Σχετική ένδειξη αποτελεί και η αποτυχία των συντηρητικών μεθόδων, αν και δεν υπάρχει απόλυτη συμφωνία για τα κριτήρια που ορίζουν με σαφήνεια την επιτυχία ή την αποτυχία μιας θεραπείας ελάττωσης του σωματικού βάρους. Αντένδειξη της χειρουργικής θεραπείας θεωρείται η ψυχική νόσος, η ηπατική κίρρωση, οι σοβαρές παθήσεις από το πεπτικό σύστημα και η κατάχρηση αλκοόλ ή
ναρκωτικών.
Όλα τα παραπάνω καθιστούν σαφές πως η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της υγείας. Ωστόσο, στο σημείο αυτό τα πράγματα φαίνεται να είναι αισιόδοξα καθώς…
Ακόμη και απώλεια βάρους 5-10% προσφέρει σημαντικά οφέλη στην υγεία και μειώνει τους κινδύνους που σχετίζονται με την παχυσαρκία!
Αν λοιπόν ο Δείκτης Μάζας Σώματός σας είναι άνω του 30 μην αφήνετε τα πράγματα στην τύχη τους. Κάντε το πρώτο βήμα για καλύτερη υγεία σήμερα!
Σκοπός της υπηρεσίας αυτής είναι:
- Η πρόληψη της περαιτέρω αύξησης του σωματικού βάρους.
- Η μείωση του σωματικού βάρους (απώλεια λίπους) μέσω ενός πλήρως εξατομικευμένου πλάνου διατροφής σύμφωνα με τις ανάγκες, τις προτιμήσεις και τον τρόπο ζωής σας.
- Η διατροφική εκπαίδευση για την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών διατροφής.
- Η συμπεριφορική θεραπεία με στόχο την τροποποίηση των στάσεων και των αντιλήψεων γύρω από τη διατροφή.
- Η διαρκής ενίσχυση των κινήτρων και η κινητοποίηση του ατόμου για την επίτευξη του στόχου.
- Ο έλεγχος της προόδου με υπερσύγχρονο εξοπλισμό και η κατάλληλη στοχοθεσία.
- Η μακροπρόθεσμη διατήρηση του αποτελέσματος.